Fotografia portretowa dawniej i dziś
Category : wydarzenia
Popularne w dzisiejszych czasach „selfie” tak naprawdę nie jest niczym nowym w kulturze człowieka. Malowidła naścienne odkryte w pobliżu indonezyjskiej miejscowości Maros na wyspie Sulawesi pochodzą wg badaczy sprzed 40 tysięcy lat. Późniejsze doskonalenie sposobów utrwalania wizerunku człowieka i rozwój wielu kultur pozwoliło na produkcję portretów na masową skalę. To nie tylko egipskie polichromie, płaskorzeźby, posągi starożytnego Rzymu, freski, obrazy trumienne (w Polsce zwane konterfektami) czy monety. Budownictwo grobowe i sakralne wymusiło na artystach doskonalenie sztuki malowania czy rzeźbienia na różnych materiałach – kamieniach, tynkach, drewnie, płótnie… Dalsza ewolucja technologii i postrzegania rzeczywistości przyczyniła się do nowej inspiracji, zmiany stylu, techniki, kompozycji. Gdy nastąpiła era świeckiego malarstwa portretowego było na to stać wyłącznie ludzi zamożnych. Tak samo na początku XIX w. gdy wynaleziono fotografię, na stylowy portret nie mogła pozwolić sobie osoba uboga.
Wiele od tamtych czasów się w fotografii zmieniło, ale pewne elementy są niezmienne. Pierwszym z nich jest kompozycja. Ciągle bazuje na kanonach ustalonych przez dawnych mistrzów w studiach fotograficznych. Są to odpowiednie ustawienie postaci, w zależności od źródła światła, proporcji sylwetki, tematu ekspozycji. Postać może być statyczna (siedzieć, leżeć, stać) lub dynamiczna (iść, biec, skakać, tańczyć), może wykonywać gesty (podpierać się, wskazywać na coś, dotykać czegoś).
Istotnym elementem są również dodatki i rekwizyty. To one właśnie potrafią zbudować fabułę zdjęcia osadzając fotografowaną osobę w różnych rolach. Kapelusz, szal, czy wachlarz potrafią przenieść nas w alternatywną rzeczywistość, w której nasz model staje się kimś zupełnie innym. Fabułę tworzy również strój. Ta sama osoba sfotografowana w stroju sportowym, wieczorowym czy bez stroju staje się kimś innym. Może przenieść się w odległą przeszłość, przyszłość, może być osadzona w innej kulturze.
Pomysł stylizowania zdjęcia także nie jest nowy. Stare fotografie często nawiązywały do znanych dzieł malarskich czy literackich. Współczesne często parafrazują je, będąc jednocześnie zagadką dla widza, który odgadując nawiązania do kanonu może popisać się swoją erudycją. Trzeba też powiedzieć, że współczesne zabawy programami do obróbki zdjęć nie są wynalazkiem XXI w. Oczywiście dawni fotografowie posługiwali się innymi technikami ale i oni potrafili bawić się kolażem.
Równie ważne jest tło. Kiedy fotografujemy wydaje się być banalne i mało istotne. W rzeczywistości oko obiektywu jest bezlitosne i wychwytuje każdy niepożądany szczegół, na który nie zwróciliśmy uwagi – bałagan, krępujące otoczenie, osoby postronne. Dobrze dobrane tło podkreśla to, co chcemy wyeksponować, tworzy klimat, dodaje uroku.
Trudno przecenić znaczenie oświetlenia w fotografii. Dzięki światłu można z twarzy pięknej zrobić brzydką, a z brzydkiej piękną. Dzięki operowaniu światłem manipulujemy cieniem tworząc nastrój tajemnicy, grozy, zadumy.
Ludzie zawsze byli próżni, zatem i retusz nie jest czymś nowym. Współcześnie nakładamy rożne filtry, komputerowo usuwamy przebarwienia, niedoskonałości ludzkiego ciała, likwidujemy zmarszczki, zmieniamy kolor i objętość włosów. Dawni mistrzowie byli ograniczenie technologią, ale i tak podejmowali próby upiększania fotografowanych modeli. Wymagało to cierpliwości, precyzji, pewnej ręki i talentu. Piórkiem czy ołówkiem zamalowywali to co powinno zostać zamalowane aby model mógł zaspokoić swoją próżność.
Nawet nie zdając sobie sprawy z osiągnięć dawnych artystów malowania światłem współcześnie często nawiązujemy do ich dzieł . Któż z nas używając nawet aparatu w telefonie komórkowym nie pokusił się o zastosowanie efektu sepii czy po prostu o przekonwertowanie koloru na klasyczną czerń i biel. Używamy również specjalnych filtrów postarzających zdjęcie. Czyż nie jest to hołd złożony dawnym mistrzom fotografii?
Tomasz Kociński
źródła zdjęć:
http://lastinn.info/210102-post3.html; https://www.pinterest.fr/piridziumba/egipt/; http://pawtadgal.blogspot.com/2014/03/; http://www.zsplast.gdynia.pl/historia_sztuki/kanon_dziel_szt.html; http://www.historiasztuki.com.pl/kodowane/005-00-03-HISTORIA-RZEZBY-RZYM.php; https://www.studyblue.com/notes/note/n/arth-017b-study-guide-2013-14-kohl/deck/10371497; http://little-lilu.blogspot.com/2013/06/zdjecia-tancerek-kabaretowych-robiono.html; https://pl.pinterest.com/pin/561472278516497421/; http://www.liveinternet.ru/users/milana07/blog; https://cakescraps.wordpress.com/2008/06/24/family-portrait/; http://www.treecolor.edu.pl/wspolczesny-remake/; http://magazyn.policja.waw.pl/mag/sylwetki/43771,dok.html; http://fotoszopo.blogspot.com/2013/11/
oraz autora